Τι είναι η Εναλλακτική Επαυξητική Επικοινωνία

Σε αυτό το άρθρο, θα εξηγήσουμε τι είναι η Εναλλακτική Επαυξητική Επικοινωνία και σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται. Αλλά, ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. 

Ως επικοινωνία ορίζεται κάθε πράξη με την οποία ένα άτομο δίνει ή λαμβάνει από ένα άλλο άτομο πληροφορίες για τις ανάγκες, επιθυμίες, αντιλήψεις, γνώσεις και τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου αυτού. Η επικοινωνία μπορεί να είναι σκόπιμη ή άσκοπη, μπορεί να πάρει γλωσσολογικές ή μη γλωσσολογικές μορφές και μπορεί να πραγματώνεται μέσω του προφορικού λόγου ή μέσω άλλων μέσων» (National Joint Committee for the Communicative Needs of Persons with Severe Disabilities, 1989).

Η επικοινωνία, λοιπόν, είτε με τη μορφή της κοινωνικής επικοινωνίας είτε με την απλή της μορφή για την κοινοποίηση των αιτημάτων και τον αναγκών μας, αφορά ένα πολύ σπουδαίο κεφάλαιο της ζωής μας. Συγκεκριμένα, αφορά τη σύνδεσή μας με τους «σημαντικούς άλλους», την ανταλλαγή πληροφοριών, το μοίρασμα των ιδεών και των συναισθημάτων.

Έχουμε συνδέσει την επικοινωνία με την ομιλία, θεωρώντας πως επικοινωνούμε μόνο όταν μιλάμε. Όταν, λοιπόν, προκύπτει κάποιο πρόβλημα που επηρεάζει τον μηχανισμό της ομιλίας και κατ' επέκταση δυσχεραίνει την επικοινωνία τότε αυτό έχει αντίκτυπο τόσο στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου όσο και στην κοινωνική του ζωή.

Οι δυσκολίες επικοινωνίας κατέστησαν την ανάγκη να αναπτυχθούν εναλλακτικά ή επαυξητικά συστήματα επικοινωνίας ώστε να αντισταθμιστούν οι δυσκολίες. Τα προβλήματα επικοινωνίας που οδηγούν στην ανάγκη χρήσης Εναλλακτικής Επαυξητικής Επικοινωνίας μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως οφειλόμενα σε ασθένειες ή καταστάσεις οι οποίες είναι εγγενείς, επίκτητες ή προσωρινές (Kangas & Lloyd, 2005). Κάποιες από τις ασθένειες είναι εκφυλιστικές.

Επομένως, τι είναι η Εναλλακτική Επαυξητική Επικοινωνία;

Η Εναλλακτική Επαυξητική Επικοινωνία (ΕΕΕ) είναι ένας τομέας κλινικής πρακτικής που επιχειρεί να αντισταθμίσει τις διαταραχές ή τις δυσκολίες ατόμων στην παραγωγή ή/και στην κατανόηση της ομιλίας. Η ΕΕΕ εμπίπτει στην ευρύτερη ομπρέλα της υποστηρικτικής τεχνολογίας ή της χρήσης οποιουδήποτε εξοπλισμού, εργαλείου ή στρατηγικής για τη βελτίωση της καθημερινής ζωής σε άτομα με αναπηρίες ή περιορισμούς (American Speech-Language-Hearing Association, ASHA). Η εναλλακτική επικοινωνία χρησιμοποιείται στην περίπτωση της ολοκληρωτικής έλλειψης της ομιλίας ενώ η επαυξητική επικοινωνία χρησιμοποιείται για να υποβοηθήσει την ομιλία γενικά.

Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται η ΕΕΕ;

Οι πιο συχνές εκ γενετής αιτιολογίες σοβαρών επικοινωνιακών διαταραχών (Mirenda & Mathy-Laikko, 1989) είναι οι εξής:

• Νοητική Υστέρηση
• Εγκεφαλική Πάρεση
• Αυτισμός.

Παράλληλα, οι πιο συχνές επίκτητες αιτιολογίες σοβαρών επικοινωνιακών διαταραχών (Beukelman & Yorkston, 1989) είναι οι εξής:

• Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια
• Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση
• Πλάγια Αμυoτροφική Σκλήρυνση
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Νόσος Πάρκινσον
• Άνοιες
• Καρκίνος Κεφαλής και Τραχήλου
• Δυσλειτουργία Εγκεφαλικού Στελέχους
• Νόσος Huntington.

Τέλος, πολλές φορές προκύπτει προσωρινή απώλεια εκφραστικής ικανότητας (Happ, Roesch & Garrett, 2004) μετά από:

• διασωλήνωση,
• τραχειοστομία και/ή
• μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.

Πώς και πότε εφαρμόζεται η ΕΕΕ;

Έπειτα από εκτενή κλινική εκτίμηση και λήψη πληροφοριών από όλα τα περιβάλλοντα στα οποία αλληλεπιδρά ο/η ασθενής εντοπίζονται οι επικοινωνιακές δυνατότητες του/της θεραπευόμενου/ης και, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους της ζωής του/της (θέση, τρόπος πρόσβασης, εκπαιδευτικές, κοινωνικές, εργασιακές ανάγκες κ.λπ.), επιλέγεται το κατάλληλο μέσο επικοινωνίας.

Τέλος, τώρα που εξηγήθηκε τι είναι η Εναλλακτική Επαυξητική Επικοινωνία, λάβετε υπόψη ότι αν η ΕΕΕ εφαρμοστεί όπως αρμόζει μπορεί να αλλάξει τη ζωή του ατόμου μιας και θα μειώσει τα επίπεδα άγχους και θα επαναφέρει το κίνητρο, και ενθαρρύνεται η ενεργός συμμετοχή των ασθενών στην φροντίδα τους. Ο/Η κάθε ασθενής έχει δικαίωμα και ανάγκη αποτελεσματικής επικοινωνίας.